| Omschrijving |
|---|
|
Biejeingezeumerd 2017-4 Blz. 2 Open Monumentendag MHVS 10 september j.l. Blz. 3 Heemkunde is mijn passie Blz. 4 Jaarprogramma Heemkundevereniging Maas- en Swalmdal - MHVS en schenkingen Blz. 4 Kerstwandeling door de Vuilbemden Blz. 4 Schenkingen Blz. 4 Bescherming bevolking B.B. Blz. 6 Leuk om te bewaren (8) Blz. 7 Kroniek van Swalmen, juli, augustus en september Blz. 8 DES Swalmen; getrouwd met de vierde klasse Blz. 10 Uit de oude doos Blz. 12 Clublied ‘Sparta’ Swalmen Blz. 13 Zjw Meer ... |
| Tekst |
|---|
|
opstaan maar we hoorden weer fiempen en alweer sloegen de granaten om ons heen in. Toen we niets meer hoorden gingen we hals over kop en met trillende benen op huis aan. Een fles karnemelk was stuk, want in mijn angst wist ik niet dat ik mijn fiets had losgelaten. Een zakje tarwe zat helemaal onder de modder. Zoiets hopen we nooit meer te beleven. Toen we thuiskwamen, waren daar een paar snuiters van soldaten geweest. Ze vroegen om een zak om de kippen van ons in te doen. Ze zeiden dat ze bevel hadden van een luitenant om onze kippen te organiseren. Moeder wilde naar Dohmen gaan. Ze wist dat daar soldaten waren. Hopelijk was er een hogere bij. Toevallig kwam ze een Feldwebel tegen. Deze riep de snuiters bij zich en even later dropen ze af. We hebben de kippen toen maar direct naar de zolder gebracht. Morgen gaan Joke Martens en ik naar Belfeld om carbid te halen. 13 dec. Om 7 uur zijn we op stap gegaan en om elf uur waren we terug. Er is echter niets bijzonders gebeurd. 14 dec. We horen dat Venlo moet evacueren naar Groningen, omdat er Duitsers vermoord zijn en een telefoondraad is doorgesneden. Ze vertellen ook al dat wij naar Groningen moeten. Hopelijk is dat niet waar. Iet van de Ven is naar Steyl bij tante Iedje aangeweest. Ze hadden ook moeten evacueren. Ze zijn 10 dagen bij oom Jacques geweest. Daar is ook veel stuk. Er is een granaat in de kelder terechtgekomen. Tante Iedje heeft fosfor aan het been gekregen. De kinderen zijn allemaal verkouden. Nu zijn ze weer in hun eigen huis getrokken, ook al mag dat niet. Het bericht over het evacueren van Venlo is ’s avonds weer ingetrokken. Vanmiddag hebben ze met een pantsergeschut geschoten. Waarschijnlijk op de kerktoren. De toren is van boven tot onder doorzeefd, maar hij is er nog niet af gevallen. In ons huis zijn vier granaten ingeslagen (Het huis ligt in het verlengde van de kerk. Nu bioscoopzaal Luxor). In de zaal zijn opzij grote gaten geslagen in de muur en ook weer op de tribune. Bij Dohmen lag een pantsergranaat op de plaats, die niet ontploft was, ’n blindganger met een doorsnede van ongeveer 2,5 dm. De Duitsers hebben er een buis overgezet, zodat er geen kinderen aankomen. Waarschijnlijk moet ze nog ontploffen. 15 dec. Vanmorgen vonden we in de zaal onder een bank en in de tuin nog granaten., Dezelfde grootte als die bij Dohmen. We hebben de Hauptmann (Ortskommandant) gewaarschuwd en die heeft een paar soldaten gestuurd. De soldaten hebben de gra- naten achter in de tuin bij het pakhuis (in de tuin van Paquay aan de Wilhelminastraat ) in een gat gelegd. Die van Dohmen ligt er ook bij. 17 dec. Bij het melkhalen naar het Broek zag ik hoe de Engelsen met granaten een Duits vliegtuig in brand schoten. 18 dec. Bij Bors (hotel, café, restaurant op de plaats waar nu Ro Ro gevestigd is) zijn al de hele zomer een schrijver, Van de Ven genaamd, met zijn vrouw, die arts is. Het zijn eigenaardige mensen. Men houdt ze voor spionnen. De vrouw van de schrijver loopt bijna elke dag naar de luitenant en jammert dat het een schande is en onverantwoordelijk, dat de mensen hier niet moeten evacueren. W.P. (Wim Punt?) en H.G. zijn uit Duitsland teruggekomen. Ze kregen per dag een snee brood en twee borden koolsoep. Ze sliepen op de planken. Toevallig waren zij alleen met 60 Italianen in een kamp verzeild geraakt. Het verging er van de luizen en de vlooien. 19 dec. Overal op de Rijksweg zijn weer granaten ingeslagen. Moeder is ziek. Men zegt dat 50 Reuverse mannen in Bracht zijn. 20 dec. Gisteravond is bij de buren in de villa (‘de villa van Pacquay’, waarin later de drukkerij van Tim gevestigd was. Nu Albert Heyn) een granaat ingeslagen. Een stuk van het raam is weg. Boven ligt ook een niet ontplofte granaat. Levensgevaarlijk. 21 dec. We horen dat de Tommies in Aken zijn teruggeslagen naar Luik. Ook dat ze zich uit Kessel hebben teruggetrokken. Maar dat zou toch te erg zijn. In het klooster hebben de Duitsers schandalig huisgehouden. Het altaar van de zusters hebben ze stukgehakt en verbrand. De rails zijn ze aan het wegbreken en de paaltjes aan het uitgraven. Overal in de velden zijn de soldaten loopgraven aan het maken. In Venlo, Tegelen en Belfeld duiken de mannen al niet meer onder. Ze werken nog liever dan in zo‘n …..hol ergens te kruipen. De distributiedienst zal hier ook weer beginnen. De kinderen onder 1 jaar krijgen melk. In Venlo hebben de mensen geen aardappelen meer en in Tegelen hebben ze ook al honger. 25 dec. ’s Morgens zijn we eerst naar de H. Mis geweest bij Van der Velden (Lambert van der Velden tegenover Paquay. Hier woonde pastoor N. Viegen in de kelder en droeg er de H. Mis op) Kerstmis in de kelder. Dit is het eerste en hopelijk ook het laatste jaar dat we zo’n armzalig kerstfeest vieren. Gisteren zijn er een grote massa vliegers overgekomen. Met ’t eten wordt het beroerd. Hiernaast een briefje dat we voor Kerstmis kregen. Bij Van der 16 |
|
Velden zijn elke morgen H.H. Missen. Fabriek Janssen (Willemsen) 7 uur. Dr. Deman 7.45 uur (Hoek Rijksweg en de Prins Hendrikstraat), Hub Franssen 7 uur, Drissen (Heerstraat- hoek Beeselse weg) 7.45 u, P. Teeuwen (Pastoor Vranckenlaan – hoek Burg. Claessenstraat ) 8.30 uur, L. van der Velden 7.30 uur 8 uur, 8.30 uur. In alle H.H. Missen is H. Communie. Met voorafgaande Generale Absolutie. S.v.p. doorgeven op de Rijksweg van H. Vossen (hoek Rijksweg-Stationsstraat) tot en met J. Sanders (hoek Rijksweg-Keulseweg). Tevens enige H.H. Missen in de kelders van het Boerenbondsgebouw (in de Emmastraat). 28 dec. Er is vandaag weer vreselijk geschoten. Bij boer Rutten, waar ik gewerkt heb, is een groot ongeluk gebeurd. Ze waren in de schuur aan het dorsen toen een granaat achter de schuur ontplofte. Van schrik wilden ze oversteken naar het huis om de kelder in te vluchten. Maar er viel nu een granaat tussen de mensen en het huis. Pierre 16 jaar en Harrie 9 jaar zijn dood. Drie jongens van Rutten (Roosendaal) zijn ook dood. De oudste van die drie is 16 jaar. De boer zelf heeft een been gebroken en ‘n arm is verbrijzeld. 31 dec. Vanmiddag is er een macht vliegers overgetrokken naar Duitsland. Zoveel hebben we er nog nooit gezien. Waarschijnlijk gaan ze daar een Zalig Nieuwjaar wensen. 1 jan 1945 Vannacht om 12 uur hebben de Duitsers vreselijk geschoten en de Engelsen later ook. De hele dag trekken de vliegers over. Bij de boeren krijgen we nog geen aardappelen meer. Bij een boer, die een goede bekende van ons is, kregen we 5 kilo aardappelen. We krijgen nu nog een half broodje per man per week. Moeder is gelukkig weer beter. Familie Vossen bijna gestikt door kolendamp. 2 jan. We horen dat Engelse stoottroepen in Venlo en Tegelen over de Maas zijn geweest. Dit moet de- finitief zeker zijn. In Venlo komen ze zelfs iedere nacht. Men verwacht toch wel dat er iets gebeurt, temeer daar de Jabo’s zo druk vliegen de laatste tijd. Ook hebben we gehoord dat de Engelsen benzine aangevoerd hebben gekregen om 500 km op te rukken in het westen. In België trekken ze 3 km per uur op. In Roermond en Maasniel hebben de Duitsers munitie in de kelders van burgers gevonden. Er zijn 13 mensen doodgeschoten en van Roermond en Maasniel moeten zich 3000 mannen van 16 tot 60 jaar melden. Zo niet, dan zouden ze wat beleven, wat ze nog nooit 17 |
|
beleefd hadden. Dus hebben de mannen zich gemeld. Buiten is het al een week spiegelglad en de granaten slaan de hele dag in. (Jeu) Wanten is ook gedood door granaatscherven en Piet Niessen heeft 3 vingers van de rechterhand verloren. Ook zijn er 2 paarden gedood. In de fabriek hebben de mensen schurft. De besmettelijke ziekte moet ook in Roermond zijn uitgebroken. De volgende dagen gaan zonder noemenswaardige gebeurtenissen voorbij. Het heeft gesneeuwd. Het eten wordt met de dag erger. Er komen dagelijks mensen uit Venlo om brood en aardappelen. Toen het opvallend rustig was, zijn we naar Bustering (Bussereind in Beesel) geweest maar we kregen ook daar nog geen een kilo aardappelen. Alleen een zak wortelen.14 jan. Venlo moet evacueren over Duitsland naar Friesland. We zijn bang dat wij ook moeten. Ik ben eerder nog vergeten te melden dat de de mensen die in Brüggen waren, met Kerstmis met verlof zijn gekomen (ook de mannen die in Bracht werkten). Maar ze moesten ook weer terug naar Duitsland anders mochten hun landgenoten niet op verlof komen. Er zijn er 4 niet teruggegaan en daarom heeft de Grüne Polizei 4 anderen gehaald. Jeanne Julicher (woonde aan de overkant langs café Bors, waar nu Ro-Ro ligt) slaapt nu ongeveer een week bij ons. 15 jan. In Venlo hebben de Duitsers de mensen met mitrailleurs uit de huizen gedreven. Ze moesten te voet naar Kaldenkirchen lopen. Daar stonden 2 treintjes met veewagens. Er zouden nog meer treintjes zijn gekomen, maar die kwamen gelukkig niet. De mensen konden teruggaan. Eerst hebben ze de mensen in de Pope bij elkaar gedreven. Ze hebben daar een nacht doorgebracht. Om half 1 hebben de Duitsers het huis van Muisers aan de Maas in de lucht laten vliegen door middel van handgranaten (zie foto). Alleen de schommels stonden er nog. Hier kwamen de Engelsen dikwijls ’s avonds. De Duitsers waren bang dat de Tommie daar een opslagplaats zou maken. Ook hebben de Engelsen de Duitse mijnen in het Maasveld verlegd en op andere plaatsen nieuwe gelegd. 16 jan. Vannacht zijn er Tommies tot in Offenbeek geweest. Er is zelfs een straatgevecht geweest tussen de Engelsen en de Duitsers. De kans dat we moeten evacueren wordt groter. We hebben onze rugzakken weer eens opgeruimd. De Duitsers willen de kerktoren opblazen. 17 jan. Vader thuis. Vanmorgen is oom Sjeng hier geweest. Hij heeft ons een nieuw middel om licht te krijgen aan de hand gedaan. Eerst hadden we carbid. Die is al lang op. Petroleum en ruwe olie is ook op. Nu waren we juist aan de kostbare zaadjesolie begonnen. Oom Sjeng heeft ons gewezen hoe we door op een (stilstaande) fiets te trappen licht in overvloed hebben. Nog beter dan carbid (zie 17 sept.) Het is heus komiek om te zien en als we ieder een half uurtje trappen gaat het wel. Vandaag hangen in Tegelen plakkaten, waarop vermeld staat dat Tegelen 22 januari moet evacueren. Do 18 jan. het evacueren is, Gode zij dank, op een fiasco uitgelopen. Sommigen beweren zelfs dat het helemaal is stopgezet. Vanmiddag hebben de Engelsen weer met pantsergranaten geschoten. Om 10 minuten voor half vier vloog de kerktoren er af. 18 |
|
De kerk zelf is vreselijk beschadigd. Er is een verschrikkelijk groot gat in het dak. Bij ons is de zaalmuur een stuk ingevallen door de luchtdruk. Dat de kerktoren er af is, is wel jammer, maar het is tegelijk een opluchting voor ons. De Duitsers hebben in de ‘Krommen Hoek’ mijnen gelegd en het bruggetje geladen (van springlading voorzien?). Men beweert dat de Duitsers de schoorstenen van de fabrieken in de lucht willen laten vliegen. Het schijnt wel dat de Engelsen het offensief in het zuiden hebben ingezet. Echt en Susteren zijn gevallen. Warschau is door de Russen veroverd. 80 km van de Duitse grens. 19 jan. Vlodrop (eerst op 1 maart bevrijd), Maasbracht (24 jan bevrijd) en Herkenbosch bevrijd. De Engelsen zijn in Linne over de Maas. Roermond heeft de hele dag onder trommelvuur gelegen. De Tommie zit nog 2 km. van Roermond af. Te mooi om waar te zijn. Verbeeld je dat we misschien de volgende week bevrijd zullen zijn. Vandaag zitten we 9 weken in de kelder. Al een poosje krijgen we maar 4 broden met z’n allen in de week. Vanmorgen doken er ineens ‘Goudfazanten’ (SA) op. Ze hielden razzia in Offenbeek op ‘schansers’ om in de bunkers aan de Maas water te scheppen. St Odiliënberg is bevrijd (27 jan bevrijd). 20 jan. In Roermond moet de Venloosche weg en de Swalmerweg evacueren. Vanmorgen zijn er geweldig veel vliegers overgekomen. Zoveel heb ik er nog nooit gezien. 21 jan. Melick bevrijd (evenals Herkenbosch en Vlodrop eerst op 1-3-1945 bevrijd) Vandaag ben ik 16 jaar geworden. We hebben nog eens heerlijk gesmuld. In Venlo zijn al 7000 mensen naar Friesland vertrokken. Men beweert dat Roermond helemaal moet evacueren. De evacuatie van Tegelen is 14 dagen uitgesteld. Maar de mensen moeten zich toch gereedhouden. Voor het geval dat er iets bijzonders gebeurt. 22 jan. Melick en Odiliënberg zijn nog niet bevrijd. Maar wel Maasbracht (eerst 24 jan), Vlodrop (eerst op 1 maart), Herten (sodafabriek) en Heinsberg. Bij de sodafabriek in Herten is hard gevochten. 23 jan. De Jabo’s schieten erg de laatste tijd. Pij (Piet 44. Hij verbleef in een van de huizen bij het lager van Teeuwen aan de Industriestraat. Te dicht bij het spoor) Veldman is door een van de kogels uit het boordwapen van een vliegtuig getroffen en was op slag dood. 26 jan. Breslau is ingesloten. De Russen zitten nog ongeveer 200 km van Berlijn. Als de Russen zo doorgaan zitten ze over 14 dagen in Berlijn. Den Haag is gebombardeerd door 1200 vliegtuigen. Dit laatste bericht bleek niet waar te zijn. Roermond en Maasniel hebben 14 dagen uitstel gekregen. In Roermond zijn al heel veel mensen weg. In Venlo ongeveer 9000. Voor Swalmen ligt het evacuatieplan klaar. Men zegt dat, als het evacueren doorgaat, het als volgt gaat: Eerst Roermond en Maasniel. Dan Venlo en Tegelen. Vervolgens Swalmen, Reuver, Belfeld. Hopelijk komt het zover nooit. Men zegt dat in Duitsland de Rijksdag bij elkaar zou komen en dat het volk erg in spanning zit. 27 jan. We hebben een zekere Hauptmann Schwartz (als Ortskommandant), een tiran. Vandaag heeft hij een plakkaat op laten plakken, waarop vermeld staat dat alle mannelijke inwoners van Reuver van 16 tot 60 jaar zich morgen in de Mariastraat moeten melden. Zij die aan deze oproep geen gehoor geven en gegrepen worden, worden beschouwd als gevangenen. Hun distributiebescheiden worden ingetrokken. Pikhouwelen en schoppen meebrengen. Vader is weg (ondergedoken). 28 jan. Ongeveer 150 mannen hebben zich gemeld. Waarschijnlijk niet genoeg, want de Wehrmacht heeft de hele morgen razzia gehouden. Hiermee hebben ze er 30 opgepakt. 29 jan. De valschermtroepen gaan de huizen in onder het voorwendsel mannen te zoeken. Maar het is hen alleen te doen om te kijken hoeveel inmaak 19 |
|
en levensmiddelen de mensen nog hebben. Swalmen moet evacueren. Zieken, ouden van dagen en de gezinnen van de ‘schansers’ mogen nog blijven. Zieken liggen in Swalmen in het lazaret en zijn ook voor een gedeelte in Brüggen. De gewone bevolking is naar Brüggen vertrokken. De mensen die nog in Roermond of Maasniel waren achtergebleven, moesten nu ook weg. De mensen lijden veel honger en vooral dorst. 40 Mensen van Roermond zijn onderweg gestorven, waaronder 13 kinderen die bevroren zijn. Er komt een enkele keer een trein in Brüggen, die naar het noorden gaat. De mensen worden dan in veewagens geladen. Koffers, tassen e.d. worden dan direct in Brüggen afgenomen. De rugzakken worden afgenomen als men met de trein mee moet. Men moet uren in de rij staan voor een kommetje moessoep. De mensen in Swalmen waren nog niet uit de huizen of de soldaten zaten op de stoepen vlees uit de inmaakglazen en ook andere inmaak te eten. Op andere plaatsen waren ze al de gordijnen, kleren e.d. weg aan ’t halen. De evacuatie is er alleen maar om te kunnen plunderen. 2 febr. De Russen zijn nog ongeveer 90 km van Berlijn. Hoe de Engelsen bij Roermond optrekken weten we niet. Beesel moet evacueren. De mensen worden gedwongen met geweerkolven of handgranaten hun huizen te verlaten. Ook deze mensen zijn naar Brüggen. Een enkel familie is deze kant opgetrokken. Hebben kleren e.d. in de zaal in de grond gestopt. 3 febr. Overal laten de Duitsers de spoorlijn de lucht in vliegen. De mensen van Tegelen komen naar Beesel om eten te halen. Sommigen stelen kleren of porselein. Gelukkig worden ze gecontroleerd door de politie en als ze te veel hebben, wordt het afgenomen. 5 febr. De mannen die laatst zijn opgepikt moeten de loopgraven met het front naar Roermond maken. Het Broek moet evacueren. Weer naar Brüggen. De laatste tijd krijgen we nog steeds vlees bij de distributie. De boeren zien in dat anders toch de Duitsers hun vee meenemen. 7 febr. Russen nog ongeveer 30 km van Berlijn. Vannacht is er een stoottroep van de Amerikanen tussen Beesel en Swalmen geweest. Ze hebben 120 man meegenomen naar de overkant, soldaten en ook civilisten. Aan de andere kant zitten geen Tommies meer, maar Amerikanen. De laatste tijd werken de Amerikanen met nevelwerpers en granaten. Nevelwerpers maken een akelig geluid en 20 verwoesten veel. Ook werken ze met een soort vergif, waardoor 100 meter in de omtrek je longen kunnen barsten (zoals men zegt). 8 febr. Het Roode Kruis is rond gaan zeggen dat we morgen moeten evacueren. 9 febr. De evacuatie is een paar dagen uitgesteld. We hebben de laatste tijd vreselijk veel inmaak gegeten. Dan krijgen de Duitsers het tenminste niet. In het klooster hebben ze de vloeren, deuren, kasten e.d. vernield en de planken door de ramen naar beneden gegooid. Een jongen van Gommans en een van Naus, 11 en 10 jaar, en een zekere Van Soest zijn gedood door granaten. Alle drie tegelijk. 10 febr. Morgen moeten we beslist zeker weg. Naar Kaldenkirchen. Het Roode Kruis is het rond gaan zeggen. Om 9 uur begint het. Men zegt dat Steyl en Tegelen morgen ook weg moeten. We hebben ons ingemetseld in de tweede kelder. De fam. Dohmen is ook bij ons en de fam. Heldens. Als ze ons maar niet vinden!!! 11 febr. De Grüne Polizei was op tijd present. De mensen trekken allemaal over Bracht naar Kaldenkirchen. Ik heb opa naar het lazaret gebracht in een oven van de fabriek van Teeuwen. 12 febr. Waar zullen de Reuverse mensen zitten. Gisteravond regende het. Wij zitten met zijn vijftienen in een gat. (Hier zijn enkele regels niet gekopieerd.) Gisteren en vandaag nog middageten gehaald. 13 febr. Vannacht zijn we op geweest. 10 minuten maar. De bolderwagens waren weg en de kippen ook. We zitten nu allemaal in een gat. Weer middageten gehad. We liggen ongeveer de hele dag in het donker, op de bedden. Vandaag hebben we angstige ogenblikken meegemaakt. Telkens kwamen soldaten in het huis van Dohmen. Ze gingen naar boven en ze kwamen wel zes keer in de kelder. Bij de inmaak hoorden wij ze schommelen. We konden verstaan wat ze zeiden. We waren doodsbang dat ze het kastje terug zouden schuiven. Dit kastje houdt de ingang van ons gat verborgen. In het huis hebben ze alle kasten en laden doorgesnuffeld en alles door elkaar gegooid. In ons huis zijn ze maar een keer boven geweest. 14 febr. Aswoensdag. Het eten wordt beroerd. We hebben niet voldoende brood ingeslagen. De soldaten zijn de hele middag bij Dohmen in de keuken geweest. En twee keer in de kelder. ’s Nachts halen we vers water enz. 15 febr. Weer de hele dag soldaten in de kelder. We |