| Omschrijving |
|---|
|
Biejeingezeumerd 2013-3 Uit de vereniging: Blz. 2 Johanna Cox – Geraedts erelid van de MHVS Blz. 2 Nieuws uit de monumenten hoek Blz. 4 Open monumentendag 2012: Groen van Toen Blz. 6 Jaarprogramma Maas- en Swalmdal en MHVS 2012 Blz. 6 Wandelingen Swalmdalgidsen en kanotochten 2012 + 2013 Blz. 6 Programma IVN De Steilrand 2012 Blz. 7 Themarondleiding werkgroep Dorpsgidsen Beesel Overige artikelen: Blz. 7 Kroniek van Swalmen, april, mei en juni 2012 Blz. 9 Jaarlijkse reis Heemkundever Meer ... |
| Tekst |
|---|
|
weer in zijn eigen huis. En Gerrit kon tijdelijk bij hen inwonen. Achter Bart van Sjlechter Maan zat hij aan de Swalm met een stok te vissen. Afwachten tot de familie terug zou komen. Vanwaar, dat wist hij niet. Als er een vrachtauto die evacués in Noord-Nederland had opgehaald in aantocht was, ging vanaf de commandopost die gevestigd was in het molenhuis aan de Rijksweg-Zuid, de sirene. Dan sprong hij op, nam het kortste binnenweggetje om via de watermolen sneller naar het Groene Kruisgebouw te kunnen komen waar ze arriveerden. In de haast liep hij een keer midden door een veld met brandnetels. Eindelijk, op een dag in mei 1945, laat in de avond, kwam mam Janissen met vier van haar kinderen, waaronder ondergetekende, zelf terug uit Groningen. Voordat hij ze mocht begroeten, moesten ze eerst naar de zusters voor onderzoek. Vanaf december 1944 tot mei 1945 had hij ze niet meer gezien. Er volgde een opgelucht weerzien met een stevige omhelzing. Pap volgde een dag later met de oudere kinderen, iedereen was blij om elkaar weer terug te zien. der geen bezoek mogelijk. Swalmen werd in maart bevrijd, toen kon tante Mia hem na vier maanden gaan bezoeken. Zij zorgde er ook voor dat hij veilig naar Swalmen terug kon keren. Toen het op 15 maart eindelijk zo ver was, ging hij bij Zuster Cristiaans (Rijksweg) achter op de fiets terug (zij was werkzaam in het ziekenhuis.) De zuster leidde de fiets, omdat de weg slecht begaanbaar was. Even voorbij Halfweg waren tankgraven die vanuit Asselt over de Rijksweg richting Asenray gingen. De Amerikanen hadden er steigerplanken overheen gelegd. Die planken lagen hier en daar wat ongelijk, waardoor het voorwiel gemakkelijk omhoog sloeg en beiden met de fiets langs een tankgraaf tuimelden. De tocht naar het ziekenhuis op 9 december was gevaarlijk, maar de weg na het herstel was best spannend, zeker toen hij onderweg nabij Lintjens een ontmoeting had met een zwarte militair; voor het eerst zag hij een neger. In die tijd werd de aanwezigheid van de bevolking als hinderlijk ervaren. Tussen het vuurgevecht van de geallieerden en de vijand werd het te gevaarlijk. Vandaar de evacuatie via Brüggen naar het noorden van Nederland. Ook de familie Janissen was net als velen, gedwongen om uit hun dorp te evacueren. Wiel die vanaf 9 december 1944 tot 14 januari 1945 in het Lazaret verbleef, moest met de familie mee evacueren. Ze kwamen terecht in de trein naar Groningen. Opa Nieskens die aan de Mortelstraat woonde, werd ook gedwongen zijn huis te verlaten. Hij, evenals vele werknemers van het houtbedrijf Geraedts en de directie, die ook geen inbreng meer had, kregen een Ausweis, en moesten van de Duitse organisatie TODT allen op de Stationstraat gaan wonen. Opa, en tante Mia kwamen in het huis van Mans Karel naast Netje Emans (hoek VeldpoortStationstraat) te wonen. Opa werd verplicht in de machinekamer van het houtbedrijf de machines in orde te houden (hij was van beroep machinist), zodat de drijfriemen op gang bleven om planken te zagen die door de Duitsers werden gebruikt, maar ook voor het aggregaat dat energie opwekte om licht in het Lazaret te verkrijgen, zodat de arts en verpleegkundigen hun werk konden verrichten. Werknemers van de firma Geraedts werden gedwongen om in de oorlogstijd het houtbedrijf gaande te houden. Dat gebeurde onder toezicht van een Duitse opzichter. Zo gauw Swalmen was bevrijd trok opa onmiddellijk Waar dit verhaal van granaatinslag, het vluchten naar de kelder, het onderduiken voor de razzia’s en evacuatie zich afspeelde? In 2012 kan een denkbeeldige cirkel getrokken worden vanaf het St. Jansplein via de Hoogstraat, Marktstraat t/m nr. 16 naar het Kruidvat tot het St. Jansplein terug. 21 Een anekdote: Onverwachts werd bij ons heftig op de deur gebonsd. Twee Duitse onderofficieren stonden op de stoep. Ze wilden inkwartiering. Mam was zeer verbaasd hoe ze dit konden vragen. Ze antwoordde: “Waat tuntj uch? Zoväöl plaats höbbe veur hiej neet.”. De jongste van de twee militairen wilde doorzetten. Maar mam riep de kinderen bij elkaar en op haar aanwijzing moesten wij in een rij gaan staan. De oudere militair, die wat milder was, moest lachen om haar kordate optreden. |
|
Kennen we die nog? Hans Heijnen De redactie heeft mij gevraagd of ik nog herinneringen heb aan de dag dat we de petitie aan minister Smit-Kroes hebben overhandigd, zoals te zien was op de foto in Biejeingezeumerd 2012-2. Natuurlijk heb ik deze nog. De aanleg van de Rijksweg 73 - tegenwoordig bekend als A73 – op de oostelijke Maasoever is jarenlang onderwerp van discussie. Maar liefst vijf ministers zijn bij dit dossier betrokken: Tuinman, Zeevalking, Smit-Kroes, May-Weggen en Jorritsma. De weg is omstreden vanwege de doorsnijding van het fraaie Roer- en Swalmdal. Het verzet richt zich voornamelijk hiertegen, vooral ook omdat er een prima alternatief is op de westelijke oever van de Maas. Een van de meest tot de verbeelding sprekende acties was het overhandigen van een petitie aan Minister Smit-Kroes. Het was op woensdag 22 mei 1985. Ik gaf toen nog les aan de Middelbare Tuinbouwschool in Venlo. Om aan deze actie te kunnen deelnemen moesten er enkelen lesuren worden verschoven. Gelukkig werkte de toenmalige directie hieraan mee. De directe aanleiding was het geplande werkbezoek van Minister Smit-Kroes aan de gemeente Venlo. Ter hoogte van de plaats waar de Zuiderbrug over de Maas was gepland zou zij het startsein geven voor de bouw van deze Maaskruising. Onze boodschap was Zuiderbrug prima, maar geen snelweg op de oostelijke Maasoever. Dit vanwege onder meer de grote natuuren landschapswaarden in het Roer- en Swalmdal. Als voorbereiding op deze actie hadden we een aantal borden met letters erop gemaakt die samen de woorden vormden: “Rijksweg 73 Oost Snelweg ermee”. Tijdens het overhandigen van de petitie hebben Thei Luyten en René Walenbergh vanuit een laag overvliegend vliegtuigje nog pamfletten met dezelfde boodschap gedropt. Helaas kwamen deze niet aan op de plaats van bestemming. Door de harde wind zijn deze waarschijnlijk in het aangrenzende grensgebied met Duitsland terecht gekomen. Tot overmaat van ramp maakte de minister tijdens dit werkbezoek bekend dat zij niet alleen voor de Zuiderbrug had gekozen maar ook voor het tracé op de oostelijke Maasoever. Mijn ongenoegen hierover heb ik ‘s avonds in een interview op de ROZ, thans L1, kenbaar gemaakt. Toen werd ook voor het eerst het nummer van ‘De Waeg’ van Gé Reijnders uitgezonden: Want hie gaon ze-n ‘m lègke, zègke ze Hie mót d’r kómme, zègke ze Ze höbbe gewik en gewaoge, vanalles bedach Maar hie mót d’r waere gelag Det haet ze zelf gezag Uiteindelijk kiest de politiek (Tweede Kamer) in 1995 (tien jaar later) toch het oosttracé. Met slechts één stem verschil kiest het parlement voor de variant die het Roer- en Swalmdal doorsnijdt. Weliswaar zijn er maatregelen getroffen door onder meer de aanleg van tunnels en tal van kleinere toepassingen om flora en fauna te beschermen, maar uiteindelijk ligt de snelweg toch op de verkeerde plek. Het beste bewijs hiervoor is de steeds weer terugkerende soap die ontstaat bij sluiting van de tunnels die bij een westtracé niet nodig waren geweest. 22 |
|
Straatvoetbal in het ´Ruiversveld` Thei Derks Foto K.M.D. Staande v.l.n.r.: Wiel Peeters, Sjraar, Wiel en Jan Timmermans, Jan Coort en Thei Derks. Gehurkt v.l.n.r.: Piet Verkoelen, Piet Heyman, Frits Houwers, Jan Houwen en Jan Peeters. Voetballen was vroeger net zo populair onder de schoolgaande jeugd als nu. Vandaag de dag kun je als zesjarige al lid worden van een voetbalvereniging en onder begeleiding van jeugdleiders deelnemen aan competitiewedstrijden. Eind jaren vijftig was die mogelijkheid er niet voor de jeugd tot 12 jaar. We voetbalden op straat waar, in die tijd, nog nauwelijks verkeer was. Ook de kleine grasveldjes tussen de woningen in ’t Ruiversveld waren zeer geschikt om op te voetballen. Zo had je het Hondsterrein, het Bosveldje en een veld achter de Zusterstuin. Zelfs op het grasveldje (plantsoen) in de Secretaris Moonenlaan voetbalden we; tenminste als wachtmeester Arntz niet thuis was. Op deze veldjes werden de doelen uitgezet middels truien en jassen. (Als je ‘s morgens naar school ging, kon het gebeuren dat je trui of jas nog op het speelveldje lag.) Degene die in het bezit was van een leren bal mocht als eerste kiezen om zijn team samen te stellen. Voordat met voetballen werd begonnen werden de regels afgesproken zoals de zij- en achterlijn, de grootte van het doel en bij 3 corners een penalty. Ook werd afgesproken wie de ‘vliegende kiep’ was. De meesten van ons voetbalden op gewone schoenen maar sommigen hadden échte voetbalschoenen. Weliswaar een maatje te groot en versleten maar wel van het merk Goliath met houten proppen. Dit was in die tijd dé voetbalschoen. Op de zondagmiddag werden de thuiswedstrijden van het eerste elftal op Bösdael bezocht. Favoriete plek was achter het doel van de tegenstander; achter het houten schot. Onze Reuverse idolen waren onder meer Joep Gommans, Jan en Sjaak Heldens en doelman Piet Vogels. De foto’s laten twee elftallen zien uit het jaar 1958, K.M.D. (Klein Maar Dapper) en N.O.A.D. (Nooit Ophouden Altijd Doorgaan). De foto’s zijn genomen op het achterste plein in de Secretaris Moonenlaan. De twee teams werden bij elkaar gezocht tijdens het speelkwartier op het schoolplein en het team kreeg ook een naam. Er werd gevoetbald om een beker op het ‘Hondsterrein’. Deze beker had mijn vader, Paul Derks, zelf ooit eens gewonnen bij een kanarietentoonstelling. Vóór de wedstrijd werden eerst deze foto’s geknipt door mijn vader. Of die beker is uitgereikt is niet te zeggen. Waarschijnlijk zal de wedstrijd na enige tijd wel gestaakt zijn om meningsverschillen over de spelregels waarbij de spelers de brui eraan gaven en naar huis vertrokken. Foto N.O.A.D. Staande v.l.n.r.: Jan Staaks, Jan Alen, Sjaak Janssen, Wiek Teeuwen en Wiel Janssen. Gehurkt: v.l.n.r.: Koen Staaks, Wiel Alen, Rob Vervoort, Ton Willemsen, Ben Rutten en Jack Simons. 23 |
|
Uit de oude doos Op de foto van het 50-jarig huwelijk van Peter Johannes Willemsen en Helena Crins, gehuwd te Beesel op 22-09-1893, geplaatst in Biejeingezeumderd 2012-2 is door dhr. Wiel Hendricx een aanvulling gekomen. Wij danken hem voor zijn bijdrage. 18. Maria Sybilla-Geraets Deze keer een foto uit het archief van de voormalige bibliotheek in Swalmen. In 1992 vierde de bibliotheek in 1967 het 25-jarig bestaan. Op de foto staan alle toenmalige medewerk(st)ers, bestuursleden en een aantal vrijwillig(st)ers. Zittend in het midden bibliothecaresse Tillie Wilhelmus en voorzitter Bert Thijssen. De namen van de andere dames en heren hebben we niet compleet. Wie vult ze voor ons aan? 24 |