| Omschrijving |
|---|
|
Biejeingezeumerd 2017-4 Blz. 2 Open Monumentendag MHVS 10 september j.l. Blz. 3 Heemkunde is mijn passie Blz. 4 Jaarprogramma Heemkundevereniging Maas- en Swalmdal - MHVS en schenkingen Blz. 4 Kerstwandeling door de Vuilbemden Blz. 4 Schenkingen Blz. 4 Bescherming bevolking B.B. Blz. 6 Leuk om te bewaren (8) Blz. 7 Kroniek van Swalmen, juli, augustus en september Blz. 8 DES Swalmen; getrouwd met de vierde klasse Blz. 10 Uit de oude doos Blz. 12 Clublied ‘Sparta’ Swalmen Blz. 13 Zjw Meer ... |
| Tekst |
|---|
|
krijgen ‘s morgens twee sneetjes brood en ’s avonds twee. 16 febr. Mia en Elly zijn uit het gat gekropen om te proberen te koken. Maar ze waren nauwelijks op straat om brood te halen toen die Grüne Polizei hen oppikte. Ze wilden hen eerst naar Bracht brengen, maar gelukkig kwamen ze vrij en ze moeten nu voor de Polizei koken. 17 febr. De valschermjagers hebben bij Dohmen erg huisgehouden. Zelfs een deur ingetrapt. Toen de Polizei Mia en Elly naar huis hadden gebracht en zagen wat een wanorde er heerste, waren ze woedend. De Groenen bewaken het huis nu dag en nacht. 18 febr. We houden het niet meer uit. ’t Brood is bijna op en er staat met grote letters opgeplakt dat mensen die zich verborgen houden en gevonden worden onmiddellijk worden doodgeschoten. 19 febr. Belfeldse jongens komen Heldens met zijn vrouw halen. 21 febr. Voor de spoorlijn moeten de mensen evacueren tot achter de spoorlijn. Dit gebied wordt afgezet. Misschien worden de kelders gebruikt voor munitieopslagplaats. Morgenvroeg om kwart voor zes vertrekken we met onze rugzakken enz. We proberen langs de posten te komen en naar Tegelen te gaan. Het zal wel een gevaarlijk stukje worden, want de controle is verscherpt, omdat partisanen (verzet) een mijn in de loopgraven hadden gelegd. Een soldaat is dood en 2 zijn gewond. Een kind van Vijgenboom (?) is door een granaat getroffen en gedood. 22 febr. Op het ogenblik zit ik bij Van der Voort in Belfeld. Hier waren Heldens en zijn vrouw een paar dagen geleden aangekomen. We zijn blij dat we alvast in Belfeld zitten. Onderweg hebben we ons twee keer op de grond moeten gooien. Verschillende rugzakken zijn onderweg stuk gegaan. We gaan dadelijk verder naar Tegelen. In Kaldenkirchen is een transport mensen weg. 1800 Reuverse mensen, maar men weet niet waar naar toe. We zijn doodmoe in Tegelen aangekomen. De hele dag hebben we gelopen om onderdak te vinden. Dohmen is bij Offergelt in de Spoorstraat ondergebracht. Tegen de avond is oom Sjeng ons komen halen. Eigenlijk moest hij ook uit het huis, maar hij is niet gegaan. We hebben elektrisch licht. Oom Louis, oom Wim en oom Jacques moesten met hun gezin ook uit hun huis, toen wij in Tegelen aankwamen. Het was overal tjokvol in Tegelen. Vanmorgen ook nog Mia Feyen en familie getroffen Die waren ook op weg naar Tegelen. We moeten nog eens terug naar Reuver om aardappelen, koren enz. te halen. 23 febr. Vanmorgen met Geno (Janssen) naar de distributie geweest. We hebben de Reuverse bonkaarten ingeruild voor evacuatiebonnen. We hebben direct de 4 broden gehaald. Iedere week moeten we terugkomen. Vanmiddag zijn Geno en ik naar Belfeld geweest. We hebben bij de secretaris een Ausweis gevraagd om naar Reuver eten te halen. Maandagmorgen om 8 uur kunnen we in Belfeld de Ausweis krijgen en naar Reuver gaan. Toevallig zijn we in Tegelen een van onze bolderwagens tegengekomen. 24 febr. In Tegelen hebben ze weer op de toren geschoten. Zeker nog niet ver genoeg eraf. Oom Wim is een dag in Kaldenkerken geweest en oom Louis 5 dagen. In Belfeld is de boog (het viaduct) helemaal vernield en de kerktoren is beschoten. Een trein die in Kaldenkerken vertrokken was, is beschoten met mitrailleurs. 30 Doden en een kind van 8 jaar is vermist. Turkije heeft de oorlog verklaard aan Duitsland. Er is een offensief ingezet bij Roermond. Berichten gunstig. Bijna dagelijks zware bombardementen in Duitsland. 26 febr. We hebben een Ausweis gehaald in Belfeld en zijn direct doorgegaan naar Reuver. Dohmen en vader hadden een Ausweis. We hadden het eten uit de schuilplaats gehaald en bij Dohmen in de keuken gezet. Toen liepen Jo en ik een Groene tegen het lijf. Ongelukkigerwijze kwam Oberleutnant Kallenbach bij ons uit. Hij vroeg de Ausweis en scheurde die in twee stukken. Hij schreeuwde en sloeg met de armen als een bezetene. Wij hoorden er niet thuis. We moesten naar Kaldenkerken. We mochten niets halen enz. Het eind van het liedje was dat we met lege karren onder geleide van een Groene weg werden gebracht. Hij ging mee tot halfweg de molen (Molenweg). Toen hij weg was, bleven we wachten op vader die bij opa in het lazaret (in de fabriek van Teeuwen) was. Intussen zochten we in de huizen, waarbij we stonden, naar aardappelen. We kregen ieder 2 zakken vol. Vader kwam terug en ging met een kar weer naar ons huis. Hij had ze net volgeladen, toen een Groene bij hem uitkwam. Zijn Ausweis werd ook kapot gescheurd, maar eerst moest hij de hele kar afgeven. Na wat heen en weer gepraat hoefde hij maar een paar zakjes meel af te geven. Wat thuis is blijven staan, ligt voor het grijpen. Dus dat zullen we wel kwijt zijn. Aan de molen 21 |
|
moesten we voorbij posten. Deze mannen namen ons alles af en daar we geen Ausweis meer hadden, moesten we eerst op een gelegenheid wachten om voorbij te kunnen. Bij het wisselen van de posten glipten wij er door. Een post bij de (Leonardus?) Hoeve hebben we nog omgekocht met sigaren. Daarna hebben we de karren bij Van der Voort in Belfeld laten staan, want we moesten nog voorbij een paar posten. Morgenvroeg halen we de karren in Belfeld op. Eigenlijk moesten we ons van Kallenbach bij de Belfeldse burgemeester melden en dan naar Kaldenkerken gaan. Maar we waren wel wijzer. Engelsen trekken Mönchen Gladbach binnen. Nog 35 km en dan is de kring dicht. We horen het front goed. Tanks ratelen van Baarlo naar Blerick. 27 febr. We hebben de karren gehaald. 28 febr. Weer voor een Ausweis naar Belfeld geweest. Het kantoor was gesloten. Trouwens we zullen wel geen Ausweis meer nodig hebben, want de Groenen zijn aan het vertrekken. 1 maart Hoera! De Moffen vertrekken. Ook de valschermtroepen (Fallschirm-jäger) en de infanterie. De evacuatie is verder van de baan. De mensen die in Kaldenkirchen zitten, mogen terug naar Reuver. De Groenen hebben zelfs aangeboden om te helpen. Ze ruiken zeker lont. Vader en Jo zijn nu op weg terug naar huis, want de burgers stelen als raven. De zwarten hebben in Belfeld 16 Moffen meegenomen. Ze hebben bij Schoolmeesters in de fabriek in Belfeld 2 Duitsers de hals doorgesneden. Er zitten Canadezen op de Spijker in Reuver. In Reuver zijn verschillende bruggetjes en wegen ‘gesprengt’. De Belfeldse mensen van voor de boog, die geëvacueerd waren, zijn weer naar hun huizen teruggegaan. Men vermoedt, dat we binnen een paar dagen vrij zijn. Tussen 4 en 5 uur. Men zegt dat we vrij zijn. Tommies (in dit geval Amerikanen) trekken van Kalden- Reuverse (?) mensen op weg naar huis vanuit Kaldenkirchen enkele dagen later. Foto genomen door Sjeng Lommen in de Salvatorstraat in Tegelen. kirchen naar Venlo. De oranje wimpel wappert achter op de tanks. Op straat is het druk. Partizanen (verzetsstrijders) lopen al met hun oranje mutsen rond. Vr. 2 maart Nog geen Tommie gezien. De Hollandse driekleur wappert op sommige plaatsen al vrolijk. We moeten eerst zien voor we geloven. Dan steken we ook de vlag uit. Hiep, hiep, hoera! Vanmiddag overal vlaggen. We hebben al een paar Tommies gezien. In Venlo en Tegelen hebben ze sigaretten, chocolade, nougat, sinaasappelen, pepermunt, kauwgum enz. uitgedeeld. We 22 |
|
Amerikanen met kinderen uit Offenbeek aan de Keulseweg kunnen het nog bijna niet geloven. Morgen gaan we naar huis. Naschrift : Thuis lag alles op en door elkaar. ’t Was een treurig gezicht. We hebben de hele dag gewerkt om het café een beetje toonbaar te maken. Voorlopig wonen we nog in de kelder. We slapen nog steeds in de kelder maar we wonen in een gedeelte van het café. Boven is nog lang niet alles hersteld. Er komt inkwartiering van Amerikaanse soldaten. Een kamertje boven is nog heel en hier komt een Amerikaan, Cook genaamd, logeren. Cook is een vriendelijke man, maar hij houdt zich op een afstand. Hij brengt elke morgen trouw zijn pint echte bonenkoffie naar ons in de keuken. Dan krijgen moeder en vader elk een kop. Cook blieft geen koffie. Hoe bestaat het? Soms mogen we eens om de beurt naar de radio luisteren. Eigenlijk is het een koptelefoon die door het raam verbonden is met een auto buiten op de markt, waarin een radio speelt. ’s Avonds komen wel eens Amerikanen praten, zoals Mackie, Claires HawBetsie Paquay, 1-10-1939 Hobecky, Tom en Charlie. Ze laten foto’s zien en vertellen over Amerika. Zij hebben ieder minstens 1 auto, maar dat geloof ik niet. Cowboys bestaan niet meer, maar Indianen wel, maar ze zijn ongevaarlijk. Cook woont in Texas, dus hij kan het weten. We hebben de kleren uit de grond gehaald en Cook wist niet wat hij zag, toen we dat deden. Ze geloven niets, als we over de Moffen vertellen. Na een paar weken gaan ze weg. Op een dag mogen we in de winkel ‘waar’ halen. Koffie en boter, chocola en een hele mand koekjes. Op een dag komt een politieagent en die vertelt dat oma overleden is. Toen was de familie al bevrijd. De anderen zijn allen gezond. Een soldaat brengt de groeten van Cook, die in Roermond in het ziekenhuis ligt (gewond). Jo, Annie en Sjors gaan een paar maanden naar het zuiden. Mariet en ik blijven thuis. Intussen wordt het huis zo goed mogelijk opgeknapt, zodat de drie, als ze terugkomen, weer boven kunnen slapen. Dan gaat Mariet naar het zuiden. We zijn weer allemaal thuis en ik hoor geruchten, dat de school in Tegelen (MULO, Kerkstraat) wil beginnen. De volgende week ga ik naar tante Fien in Maastricht. Nu ben ik in Maastricht. Het bevalt me hier reuze. ’s Middags ga ik met Pierre wandelen. Je merkt hier niets meer van de oorlog. Het is druk in de straten en de brug is hersteld en de etalages zijn in orde. Ik kan soms niet geloven, dat ik alles heb meegemaakt, wat in dit boekje staat. Vandaag heeft iemand een brief gebracht. Ik moet naar huis komen, want de school is weer begonnen. Maar ik wil niet meer naar school. Tante Fien en oom Sijbrand zeggen dat ik het maar moet proberen en dat ik moet terugkomen als ik geslaagd ben. Ik denk, dat ik het niet kan halen, maar in ieder geval zal ik het dan maar proberen. Nu gaat het leven weer z’n gewone gang. Langzaamaan zal alles wel weer beter worden. Af en toe komen mannen terug uit Duitsland en auto’s met evacués uit Groningen en Friesland enz. Telkens loeit de sirene. Over een paar jaar zullen we misschien al veel vergeten zijn, maar dit verhaal zal ons geheugen wel weer opfrissen. 23 |
|
Kersgeveul Ouch sónger blinjelings te gluive in wäörd vanoet ’n gries verleje verlang ich al in november nao dae glans van desember. ‘Stille Nacht’ oppe radio is wie ein vergaelde femiliefoto biej pap op sjoot bön ich geborge wied-eweg zin alle zorge. Zien zjwaor sjtum kriebbelt door mich haer es d’r zink van det kiendje det sjleup in hemelse rös, waat ’n zalig besjtaon ’t is of ich zien hert aope veul gaon. ’t Vruus det ’t kraak, mit blome oppe roete biej mich gleujt ’t van binne: alles is good ich höb ’t beste plekske, biej pap inne erm nörges en biej nemes is ’t zó lekker werm. En mam kaok sjókkelademelk guf mich ’n krènske oet de boum vandaag veul ich mich zó geleef ich wooj det ’t altied Kersmis bleef. De sfeer van vreuger blief neet behaje mer waal de herinnering aan mienne pap dae zaach zingend zien leefde róndj mich vaajde. Lisa Naus © De besturen van Milieu- en Heemkunde vereniging Swalmen, Heemkundevereniging Maas- en Swalmdal en de redactie van Biejeingezeumerd wensen haar lezers fijne kerstdagen en een mooi 2018 De huidige redactie 24 |