| Omschrijving |
|---|
|
Biejeingezeumerd 2015-1 Uit de vereniging: Blz. 2 Jaarvergadering MHVS Blz. 2 Nacht van de nachtwandeling op 15 november Blz. 3 Tweede-kerstdagwandeling Oud Waterloo en Landgoed Heidenheim Blz. 4 Kleine excursie naar de historische binnenstad van Kempen Blz. 5 Het verband tussen de druïde van Stonehenge en de apotheek in Swalmen Blz. 8 Schenkingen Blz. 8 Fruitmand voor Gerard Jonkman Blz. 8 In Memoriam Chrit Staekenborg Blz. 9 Jaarprogramma Heemkundevereniging Maas- en Swalmdal en MH Meer ... |
| Tekst |
|---|
|
Inhoud Jaargang 8 – 2015 Uit de vereniging: Blz. 2 Jaarvergadering MHVS Blz. 2 Nacht van de nachtwandeling op 15 november Blz. 3 Tweede-Kerstdagwandeling Oud Waterloo en Landgoed Heidenheim Blz. 4 Kleine excursie naar de historische binnenstad van Kempen Blz. 5 Het verband tussen de druïde van Stonehenge en de apotheek in Swalmen Blz. 8 Schenkingen Blz. 8 Fruitmand voor Gerard Jonkman Blz. 8 In Memoriam Chrit Staekenborg Blz. 9 Jaarprogramma Heemkundevereniging Maas- en Swalmdal en MHVS Overige artikelen: Blz. 9 Historische collectie Roermond online Blz. 10 Verdwijnt het enige religieuze erfgoed van Offenbeek? Blz. 11 Bijenhotel Blz. 12 Wecken op de nationale erfgoedlijst Blz. 13 Van hot nao haar door ‘t Zjwaams Waordebook (33) Blz. 14 Uit de oude doos Blz. 15 Kroniek van Swalmen, oktober, november en december 2014 Blz. 17 Archeologische begeleiding t.b.v. graafwerkzaamheden op de Markt te Swalmen Blz. 20 Pasen, een oer-christelijk feest? Blz. 22 Stoomdakpannenfabriek Kluytmans, Dobbelaere & Co Blz. 26 Het verblijf in Noord-Nederland, een gedicht Blz. 27 Nieuw maasveer Kessel-Beesel Blz. 28 Mien eerste Zjwaams (5) Foto’s aangeleverd door: Fons Nijssen Hans Simons Riky Simons-Julicher Henry Smeets Archief Jan Jacobs Jan Geerlings Hennie Geurts-Willemse Lia Jans Pierre van Lier Archief MHVS blz. 2 blz. 3, 16, 20, 21 blz. 5,7 blz. 8 blz. 10 blz. 12, 27 blz. 14 blz. 16 blz. 17-19 blz. 22, 25, 26 1 No.1 |
|
Uit de vereniging: Nacht van de Nachtwandeling op 15 november Wanneer we om 21.30 uur bij het gebouw het Groenewoud aankomen zien we al een twintigtal aanwezigen. Uiteindelijk starten we met tweeëntwintig personen de wandeling, nadat we welkom zijn geheten door onze ‘nachtgids’ Frans Tegels. Wij gaan het donker opzoeken (voor zover het nog echt donker is) en blijven op de paden. Tijdens de pauze worden we getrakteerd op een borreltje en gedurende de wandeling zullen onze zintuigen geprikkeld worden. Wat nemen we in het donker waar en hoe zit dat overdag? We krijgen informatie over de snelheid van het licht die enorm groot is: lichtgolven planten zich voort met bijna 300.000 kilometer per seconde. Het licht van de maan doet er ruim een seconde over om ons te bereiken, en dat van de zon zo’n acht minuten. Het licht van verre sterrenstelsels kan zelfs miljarden jaren onderweg zijn voor het ons bereikt. Je moet het maar weten. Er wordt ook meegelopen door een viertal bezoekers (uit het westen van het land) die een weekend logeren in het pension. Tevens verneem ik dat we gaan voelen aan stenen, glimwormen zullen zien, proeven aan fruit en vergeten groenten en ‘t Zjwamer dröpke zullen drinken. Voordat we de Bosstraat oversteken, zoeken we allemaal met onze handen op de rug een steen uit de door Frans meegebrachte zak en na goed voelen geven we ‘m weer terug. Daarna lopen we langs het pad van herberg de Bos verder en krijgen in het donkere bos een stukje komkommer, wortel, peer, pompoen en pastinaak te eten. De meeste wandelaars herkennen wat ze eten. Erg lekker trouwens. We passeren grenspaal 424 en lopen via het donkere bos richting Reuver. Bij ‘t Grietjesgericht (de Prinsendijk) horen we het verhaal dat in 1651 op deze plaats dienstmeid Grietje onthoofd werd. Zij was door een dienstknecht verkracht en haar pasgeboren kind is door verstikking om het leven gekomen. Ze ontkende eerst maar gaf een bekentenis toen ze op de pijnbank lag. Ze had het kind in paniek, nadat ze zelf een tijd lang ziek in bed had gelegen en het kind geboren was toen ze alleen thuis was, te stevig ingepakt met doeken waardoor het gestikt zou zijn. Het gerecht achtte haar schuldig en ze werd vervoerd naar de gerechtsplaats om hier haar doodstraf te ondergaan. We drinken het ons aangeboden Zjwamer dröpke waarna we teruglopen naar het Groenewoud en passeren de oude landweer, een ophoging van grond en samengebonden takken die in de vroegere eeuwen Swalmen beschermde tegen allerlei gespuis en soldaten van buiten. Op het pad in de buurt van het Groenewoud stoppen we en maken een grote kring. Iedereen mag proberen zijn of haar steen te herkennen die we aan het begin van de wandeling hebben gevoeld. Sommigen herkennen de stenen gelijk, anderen hebben er meer moeite mee. Uiteindelijk heeft elke steen zijn of haar eigenaar gevonden. Rond middernacht zijn we weer bij het startpunt aanbeland waar Toine Wuts en Paul Keulen het kampvuur én de Shiitakesoep, met behulp van José, hebben voorbereid. We laten ons de heerlijke zelfgemaakte soep lekker smaken en genieten van het samenzijn rond het knetterend houtvuur. Toine bedankt Frans, Paul en José voor hun bijdrage aan weer een geslaagde nachtwandeling en biedt hen een fles wijn en passend boek aan. Men wordt nog uitgenodigd om de kerstwandeling mee te lopen en wenst Toine alle aanwezigen een goede nacht. Volgend jaar weer? Reken maar. Gerry Nijssen-Severens 2 |
|
Tweede-Kerstdagwandeling Oud Waterloo en Landgoed Heidenheim Gerard Jonkman verwelkomt welgeteld 105 personen en 5 honden die met de traditionele kerstwandeling meelopen. Dit is bij aanvang belangrijk om te weten in verband met de hoeveelheid glühwein en warme chocomel die geregeld moet worden halverwege de wandeling. De wandeling gaat dit jaar via Swalmen Noord en net over de grens met de gemeente Beesel. Het startpunt is Rijksweg Noord 144; vroeger was hier café Waldeslust. volgen de gidsen richting Rijksweg Noord en lopen over het fietspad naar Domain de Villers, een kasteelboerderij welke vroeger behoorde tot Waterloo. Dit zijn een 13-tal monumentale panden rondom 2 binnenhofjes. We begeven ons nu op privéterrein, met toestemming. Hier vertelt Wiel Luys over de geschiedenis van dit pand. Van hieruit lopen we terug naar de Rijksweg, steken die over, en gaan naar landgoed Heidenheim. Via het serpentinepad (het gaat al richting vastelaovindj) gaan we naar de glühwein en warme chocomel die verzorgd wordt door Herm en Joke Geraedts. Tijdens de pauze vertelt Marc Niessen, de bewoner van het landgoed, over de bewoners en de geschiedenis van dit landgoed. Vroeger is er een laan geweest vanaf landgoed Heidenheim naar Oud Waterloo. Nadat er met de pet rond is gegaan voor een vrijwillige bijdrage vervolgen we de wandeling naar het startpunt. Frans sluit de wandeling af met de mogelijkheid om de nieuwe visplas-in-aanleg (waarvan een foto op blz. 16) te bekijken. Loopt u Tweede Kerstdag (weer) mee naar onbekend gebied in Swalmen? We lopen samen met een viertal gidsen mee die ons onderweg een en ander vertellen over wat we tegenkomen. Vanaf het startpunt gaan we richting Turfheide. Op het punt waar vroeger een spoorwegovergang was, slaan we rechtsaf en lopen parallel aan de R73. Bij een migratietunnel voor dassen en andere kleine zoogdieren krijgen we uitleg van Frans Tegels. Verderop vertelt Piet Heijman over de verbindingsweg tussen Meerlebroek en Beesels Broek en daarna voert de wandeling naar het ecoduct Waterloo waarover edelherten de A73 kunnen oversteken. Frans bespreekt de Gaspeldoorn, een plant die vaak voor brem wordt aangezien. Deze Gaspeldoorn staat op de Rode Lijst, is vrij zeldzaam en is matig in aantal afgenomen. Vroeger werd deze plant gebruikt om kleding aan elkaar te gespen. We Charles Konings 3 |
|
MHVS gaat een actief 2015 tegemoet man wegens het vervullen van de taak van secretaris MHVS gedurende 25 jaar in het zonnetje gezet. Als blijk van waardering kreeg hij ondermeer een keramische schaal met daarop een gestileerde Swalm met de tekst: Gerard 25 jaar secretaris MHVS 2015. Verder waren Herm Geraedts en Charles Konings aftredend en herkiesbaar. De leden stemden bij acclamatie in met de herbenoeming. Als nieuw bestuurslid trad Luc Simenon toe. Hij is inmiddels ruim een jaar actief bij de MHVS, vooral op het heemkundige vlak. Hij heeft al de nodige vergaderingen bijgewoond en vindt het bijzonder plezierig om zich in te zetten voor de MHVS. De leden stemden in met zijn benoeming als bestuurslid. Tenslotte was er een interessante presentatie van de stichting Emmaus over hun plannen met Genoenhof. Duidelijk werd dat er een woon-werk gemeenschap wordt gevormd van mensen die gedurende een jaar of wat langer steun nodig hebben om zelf weer de regie over hun leven terug te krijgen. Belangrijk is dat Genoenhof ook een plek van ontmoeting kan worden voor de Swalmenaar en de Swalmer verenigingen. Er wordt momenteel volop verbouwd, maar iedereen is nu al van harte welkom om een kijkje te komen nemen. De Milieu- en Heemkundevereniging Swalmen heeft haar jaarvergadering gehouden en daar een ambitieus programma gepresenteerd. Veel activiteiten staan dit jaar in het teken van WO II en 70 jaar bevrijding. Zo wordt er gezamenlijk met de Heemkundevereniging Maas en Swalmdal een tentoonstelling gehouden die start te Reuver, vervolgens naar Belfeld gaat en eindigt in Swalmen. Ook zal er lezing zijn over de Russische dwangarbeidsters. En er komt een fietstocht langs de loopgraven en tankgrachten in het Nederlands-Duitse grensgebied. Een hoogtepunt dit jaar zal de uitgave van het boek “Beeckerhof” zijn, geschreven door Els Janssen-van Avesaath met hulp van vele personen en verenigingen die hier actief waren. Verder zijn er weer de traditionele activiteiten als Hemelvaartsdagfietstocht, Nacht-vande-Nachtwandeling, Kerstwandeling, fietstocht door Duitse natuurgebieden en Open Monumentendag. Ook zullen de tuinen van Kasteel Hillenraad weer worden opengesteld, waarbij 3 muziekgezelschappen een concert zullen geven. In de lokale media en op de website zullen al deze activiteiten ruimschoots en tijdig worden gepubliceerd. Tijdens de jaarvergadering werd Gerard Jonk- Gerard Jonkman Secretaris MHVS Kleine excursie historische binnenstad van Kempen op 18 april stad is vrijwel geheel voetgangerszone. In de smalle straatjes kan men op zijn gemak de oude vakwerken herenhuizen bekijken. De Marktplatz en de Buttermarkt zijn eveneens zeer de moeite waard. Optisch middelpunt van de stad is de Probsteikirche St. Marien. Hierin bevindt zich uitzonderlijk mooi houtsnijwerk, zoals drie Antwerpse retabels uit de 16e eeuw. Het voormalige 17e-eeuwse klooster der Franciscanen heeft zijn huidig uiterlijk gekregen rond 1748 en wordt tegenwoordig onder meer gebruikt voor concerten en als museum voor Nederrijnse Sakrale Kunst. Andere markante gebouwen zijn de H. Geestkapel (1421) die behoorde tot het middeleeuwse hospitaal, de koepoort (rond 1350) en de windmolen op een gedeeltelijk behouden stuk stadsmuur. De deelnemers krijgen een rondleiding van anderhalf uur waarbij het accent op de geschie- Op de ledenvergadering van Maas- en Swalmdal is aangekondigd dat we bij voldoende belangstelling een kleine excursie organiseren naar Kempen. Klein wil zeggen dat er maximaal 25 mensen aan kunnen deelnemen. Kempen ligt ongeveer 40 kilometer ten oosten van ons werkgebied, is onderdeel van de Kreis Viersen en heeft een mooie historische Altstadt. Nieuwe inzichten hoe een oude, vervallen stadskern weer gezond te maken, hebben in de jaren 70 er toe geleid dat Kempen eens goed ‘op de schop’ is genomen. Op dit moment geldt Kempen als een geslaagd voorbeeld in het Nederrijnse gebied van eigentijdse sanering met behoud van oud, en met oog voor nieuw en vitaliteit. De binnen- 4 |
|
denis van de stad ligt. Bij voldoende deelname vindt de excursie plaats op zaterdag 18 april. Vertrek markt Swalmen 10.00 uur en Reuver 10.15 uur. We gaan met eigen vervoer (carpoolen). De kosten (betaling gids) zijn afhankelijk van het aantal deelnemers: tussen de 3 en 5 euro. Daarnaast betalen passagiers contant aan de chauffeur 3 euro als bijdrage in de rijkosten. De excursie wordt aangeboden door de Heemkundevereniging Maas-en Swalmdal en door de MHVS. Leden van beide verenigingen kunnen met 1 introducé deelnemen. Sluiting van de aanmelding: 5 april. Verdere details worden telefonisch of via mail aan de deelnemers verstrekt. Bij 15 aanmeldingen gaat de excursie door. Info en aanmeldingen bij Henri Smeets: 0475-502241 (na 18.00 uur) of h_smeets@hotmail.com. Het verband tussen de druïde van Stonehenge en de apotheek in Swalmen architectuurwereld zeer hoog staat aangeschreven. Hij ontwerpt drie kloosters en een woonhuis. Zijn eerste ontwerp op 53-jarige leeftijd is de abdij Mamelis in Vaals, dat overigens meteen als zijn meesterwerk wordt gezien. Maar het grootste deel van zijn leven heeft hij zich vooral beziggehouden met nadenken over vorm, proportie en over hoe de mens een architectonische ruimte ervaart. Daarbij geeft hij een visie over de Architectonische Ruimte en ontwikkelt hij het Plastisch Getal. Lezing in twee avonden over architectuur door de eeuwen, waarbij de persoon van Dom Hans van der Laan centraal staat. Door: Jules Vallen, in café de Hoeskamer te Boukoul. 11 december Architectuurdia’s met steeds verwijzingen naar Dom Hans en al die zaken die hem hebben beïnvloed om te komen tot zijn Plastisch getal en zijn inzichten over architectuur. Dom Hans van der Laan, denker, architect, designer Toine Wuts heet de aanwezigen van harte welkom en hoopt met deze lezing belangstelling te kweken voor het architectonisch erfgoed in onze regio. In de lezing van Jules Vallen krijgen wij te horen dat het verband tussen Stonehenge en de apotheek in Swalmen de persoon van Dom Hans van der Laan is. De Benedictijner monnik en architect Hans van der Laan die leeft van 1904 tot 1991, is een man met een klein oeuvre dat in de Het klooster in Vaals is het belangrijkste werk van Dom Hans van der Laan: een indrukwekkend geheel dat bestaat uit bovenkerk, crypte en atrium. De abdij heeft gelijkvloers aan twee zijden een galerij. Het hele gebouw is volgens specifieke verhoudingen gebouwd en is in 1961 voltooid. Sindsdien heeft Dom Hans van der Laan nog 2 kloosters: Waasmunster (B) en Tomelilla (Zw) en een huis in Best ontworpen. In Swalmen is de apotheek aan de Veldpoort en het achterliggende woonhuis (Lucasstraat) naar ideeën 5 |